Cyrkon stabilizowany itrem wydawał się materiałem idealnym do wytwarzania protez dentystycznych. Okazało się jednak, że okres klinicznego zastosowania tego materiału w pracach stomatologicznych jest krótszy niż innych z uwagi na zjawisko starzenia się. W starszych protezach wykonanych z tlenku cyrkonu technik dentystyczny lub stomatolog spotykają się ze zjawiskiem odkruszania się i odpryskiwania ceramiki licującej. Jest to konsekwencja wzrostu objętości struktury cyrkonowej, w której wraz z upływem czasu dochodzi do transformacji postaci tetragonalnej tlenku tego metalu w formę monocykliczną, zwaną też jednoskośną. Forma tetragonalna tlenku cyrkonu jest używana w technice dentystycznej z uwagi na jej przydatne dla protetyki cechy biomechaniczne. Do stabilizacji tej formy w temperaturze pokojowej i do celów protetycznych używa się tlenków wapniowych, magnezowych, ceru oraz (najczęściej) itru. Tlenkowa forma cyrkonu charakteryzuje się dużą wytrzymałością na zginanie. Podczas użytkowania uzupełnienia protetycznego powstają w nim naprężenia, których skutkiem są mikropęknięcia – w tych właśnie obszarach dochodzi do transformacji wzmacniającej, która polega na przekształceniu formy tetragonalnej w monocykliczną. Zjawisko to nazywane jest samonaprawianiem się tlenku cyrkonu, ponieważ ogranicza rozprzestrzenianie się mikropęknięć.

Do transformacji form cyrkonu dochodzi także spontanicznie i w temperaturze pokojowej – to tzw. degradacja niskotemperaturowa. Z każdą wiąże się wzrost objętości, a to z kolei prowadzi do tzw. chippingu, czyli łuszczenia się ceramiki licującej. Najczęściej chipping obserwowany jest w okolicy szyjek zębowych – ponieważ tu warstwa licująca jest najcieńsza. Teoretycznie można by pozostawić ten obszar bez pokrycia licującego, ale wzrasta wtedy ryzyko przyspieszenia spontanicznej degradacji struktury cyrkonu pod wpływem śliny. Starzenie się cyrkonu przyspieszają także zabiegi poprawiające estetykę uzupełnienia, takie jak piaskowanie czy frezowanie.

Na razie nie opracowano skutecznej metody opóźniającej lub zmniejszającej transformację form cyrkonu. Badacze skupiają się też na określeniu skali zjawiska starzenia się cyrkonu.

Źródło: Opracowanie własne