Dysplazja, która pojawia się na śluzówce jamy ustnej, jest wynikiem nieprawidłowości w obrębie komórek, a także zaburzeń związanych z dojrzewaniem nabłonka. To zmiana o charakterze przednowotworowym, z której może ostatecznie rozwinąć się nowotwór.

Komórki dotknięte dysplazją są wielopostaciowe, mogą przypominać komórki warstwy podstawnej lub ulegać powiększeniu. Charakterystyczne są w nich duże jądra z wydatnymi jąderkami.

Komórki w obszarze dysplazji dzielą się nie tylko w obrębie warstwy podstawnej nabłonka budującego śluzówkę jamy ustnej, ale również w komórkach, które leżą powierzchownie, co nie ma miejsca w obszarach tkanek nieobjętych zmianami o charakterze dysplazji.

W tkankach, które znajdują się pod zmienionym przez dysplazję nabłonkiem, obserwuje się stan zapalny. Dysplazja może wykazywać różne stopnie nasilenia – w zależności od tego może zajmować różne warstwy nabłonka. Im większe jest jej nasilenie, tym komórki nieprawidłowe zajmują coraz wyższe warstwy nabłonka, licząc od warstwy podstawnej tej tkanki.

Dysplazja dużego stopnia może przekształcić się w raka in situ, czyli występującego w miejscu wytworzenia. Z niego natomiast może rozwinąć się rak inwazyjny.