Probiotyki to według definicji Światowej Organizacji Zdrowia żywe mikroorganizmy – bakterie albo grzyby – które mogą wywierać korzystny wpływ na organizm gospodarza, pod warunkiem, że są aplikowane w odpowiednich dawkach. Pierwsze probiotyczne organizmy zostały odkryte na początku XX wieku.

Jeszcze niedawno probiotyki stosowane były głównie w leczeniu schorzeń jelit, ale od kilku dekad próbuje się je zastosować do profilaktyki chorób jamy ustnej, w tym próchnicy zębów, grzybicy, chorób przyzębia, a także w prewencji halitozy, czyli nieprzyjemnego zapachu z ust.

Probiotyki chronią zęby przed próchnicą na kilka różnych sposobów:

• głównie poprzez produkcję bakteriocyn – są to białkowe toksyny bakteryjne, które wytwarzane są w sposób ciągły, ale w niewielkich ilościach i mają bardzo silne biologiczne działanie zdolne zahamować rozwój innych bakterii a także prowadzić do ich zabicia;

• przez stymulację lokalnej odporności i modulowanie odpowiedzi zapalnej;

• przez wprowadzenie zmian w niszy ekologicznej, którą zajmują i konkurowanie z bakteriami patogennymi o miejsce wiązania i składniki odżywcze.

Udało się wykazać, że dla ochrony przed próchnicą ważna jest obecność bakterii probiotycznych w mleku matek, które w czasie ciąży przyjmowały produkty zawierające probiotyki. Karmienie naturalne może zatem być jedną z pierwszych linii ochrony przed bakteriami próchnicy.