Kanaliki zębinowe to cienkie, rozgałęziające się struktury, które przebijają całą zębinę od szkliwa lub cementu po komorę zęba. Nie mają na całej swej długości jednakowej średnicy: najszersze są przy komorze zęba (3-5 µm), a najwęższe w zewnętrznej części zębiny (ok. 1 µm). Końcowe odcinki kanalików zębinowych rozgałęziają się; w korzeniu odcinki te poszerzają się i tworzą charakterystyczne pętle.

Kanaliki zębinowe biegną w zębinie różnie – w zależności od tego, czy zlokalizowane są w koronie, czy w korzeniu. W koronie nie biegną prostolinijnie, ale przyjmują esowaty kształt. Prawie prosto biegną za to w korzeniu.

W kanalikach zębinowych znajdują się:

• włókna Tomesa – stanowią one wypustki komórek zębinotwórczych (odontoblastów); nie zajmują całej przestrzeni kanalika ani nie biegną w całej jego długości;

• bezosłonkowe włókna nerwowe – to dzięki nim odczuwa się ból i pojawia się nadwrażliwość zębów na bodźce fizyczne i chemiczne; znajdują się głównie w koronowej części zębiny w początkowych odcinkach kanalików;

• włókna dendrytyczne – pojawiają się głównie w obszarze korony i wchodzą na niewielką głębokość do kanalika zębinowego;

• płyn bogaty w jony potasu – wypełnia wolne przestrzenie w kanalikach.

Źródło: Opracowanie własne