Józef Rostafiński, żyjący na przełomie XIX i XX wieku wielki polski botanik i historyk nauk biologicznych, przygotował w 1883 r. ankietę skierowaną do lekarzy, farmaceutów i przyrodników. Ankieta miała pomóc w zebraniu ludowego nazewnictwa i zastosowania roślin leczniczych, które „(...) używa lud na lek dla siebie”. Z 85 odpowiedzi, które dotarły do autora ankiety, wyłonił się obraz ziołolecznictwa w Polsce pod zaborami. Okazało się, że leczenie ziołami było najlepiej rozwinięte pod zaborem pruskim, a najsłabiej – pod zaborem rosyjskim, szczególnie w tzw. guberniach wschodnich.

Choroby jamy ustnej leczono ziołami chętnie i z wykorzystaniem wielu rozmaitych gatunków roślin.

Na ból zęba stosowano:

• czosnek (był także dodawany do wódki i w tej postaci służył jako środek profilaktyczny podczas cholery);

• łopian (smażony na maśle stosowano jako okład na rany, a macerowany w wódce stanowił preparat przeciw febrze);

• chrzan (w połączeniu z czarną kawą był też lekiem przeciw febrze);

• lulek (zwany też zębowym zielem) – miał wiele zastosowań w leczeniu chorób jamy ustnej: jako przeciwbólowe kompresy przykładane na twarz, dym z palonych liści i nasion; korę i liście stosowano do leczenia ran;

• tytoń;

• storczyki – przeciwbólowo działał korzeń w wódce;

• dąb, a właściwie galasy na liściach;

• róża dzika – przeciwbólowym surowcem był dym z palonych kwiatów;

• szałwia – przeciwbólowo działała gotowana w mleku, a gotowana w wodzie dawała płukankę stosowaną w celu wzmocnienia zębów;

• rozchodnik ostry (dymem z niego okadzano natomiast krowy mające się ocielić);

• macierzanka (była ziołem uniwersalnym: stosowano ją... na wszystko: od bolesności piersi, po rany i kurcze);

• barwinek (polecany też był w rekonwalescencji).

Źródło: „Historia leków naturalnych”