Afta – nadżerka lub owrzodzenie, które utworzyło się na błonie śluzowej jamy ustnej.

60% zmian chorobowych na śluzówce to afty.

Przyczyny:

• mechaniczne uszkodzenie jamy ustnej (np. ukłucie szczoteczką do zębów),
• niektóre zabiegi stomatologiczne,
• zaburzenia systemu odpornościowego organizmu,
• niedobór żelaza, cynku, kwasu foliowego, witaminy B12,
• zaburzenia hormonalne,
• alergia,
• stres,
• niektóre pokarmy (np. czekolada, owoce cytrusowe),
• infekcje i inne choroby (zwłaszcza przewodu pokarmowego),
• dziedziczność.

Jak wygląda afta?

Na początku jest to czerwona plamka, na której tworzy się pęcherz. Potem powstaje okrągłe lub owalne owrzodzenie, pokryte szarą substancją włóknistą. Jest ono wielkości 2–5 mm. Wokół niego tworzy się zapalenie.

Rodzaje:

• Mała (przewlekła nawrotowa) – jest to najczęstsza postać afty. Występuje przeważnie pojedynczo i szybko ustępuje. Po pewnym czasie pojawia się jednak ponownie. Jest wielkości 2–10 mm. Przeważnie pojawia się u dorosłych.
• Duża – jest wielkości 1–3 cm. Pojedyncza ma postać rozległego i bardzo bolesnego owrzodzenia. Czasem pojawia się kilka takich aft jednocześnie. Pozostają po nich blizny.
• Opryszczkowata – pojawia się najczęściej u młodych kobiet, u dzieci rzadko. Są to liczne (od 10 do nawet 100), małe (1–2 mm) nadżerki, które występują w skupiskach. Nie pozostawiają blizn. Często towarzyszy im opryszczka.

Występowanie:

• błona śluzowa warg,
• policzki,
• podniebienie,
• brzeg i grzbiet języka,
• dziąsła,
• dno jamy ustnej,
• migdałki.

U dzieci afty występują przeważnie po 10. roku życia. Częściej pojawiają się u kobiet niż u mężczyzn.

Co towarzyszy afcie?

• ból,
• pieczenie (szczególnie po spożyciu kwaśnych pokarmów),
• nadwrażliwość,
• zaczerwienienie, zapalenie,
• utrudnienie spożywania pokarmów.

Czasami pojawia się również:

• mrowienie, drętwienie,
• gorączka,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• złe samopoczucie.

Poza tymi dolegliwościami afty nie powodują poważniejszych zmian w organizmie.

Niestety są schorzeniem często powracającym.

Leczenie:

• Stosuje się dietę, unika spożywania pokarmów i napojów o wyraźnym i ostrym smaku, które powiększają ból i przedłużają gojenie.
• Stosuje się środki osuszające i ściągające, występujące w postaci żelów lub past. Smaruje się je w chorych miejscach. Można je kupić w aptece.
• Stosuje się płukanki antyseptyczne, a także z siemienia lnianego lub kwiatów malwy.
• W niektórych przypadkach, gdy zmiany są rozległe i często powracają pacjent przyjmuje leki (antybiotyki lub sterydy) – zawsze po konsultacji z lekarzem.

Jak długo goi się afta?

• mała: utrzymuje się w jamie ustnej do 14 dni, potem sama zanika,
• duża: od około 6 tygodni do nawet kilku miesięcy,
• opryszczkowa: 1–2 tygodnie.

Zapobieganie:

Jak dotąd nie poznano sposobów, które skutecznie zapobiegałyby pojawianiu się aft.