Zgoda na zabieg to jedno z najważniejszych uprawnień pacjenta. O jego randze świadczy szereg regulacji prawnych, które precyzują prawa i obowiązki lekarza oraz pacjenta.

• Akty, które regulują kwestie związane z wyrażaniem zgody na zabieg to: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 r., Ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Kodeks Etyki Lekarskiej. W Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty decydujące znaczenie mają w tej sprawie art. 32 oraz 34 Ust. 1. W Ustawie o prawach pacjenta odpowiednie zapisy znalazły się w art. 16, natomiast Kodeks Etyki Lekarskiej niesie na ten temat informacje w artykułach 13 i 15. Kwestie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu poruszane są także w art. 5 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej w Dziedzinie Zastosowania Biologii i Medycyny, zwanej „Europejską Konwencją Bioetyczną”. O tym, że wykonanie zabiegu bez zgody pacjenta traktowane jest jak czyn karalny podlegający ściganiu na wniosek pokrzywdzonego, świadczy zapis art. 192 w Kodeksie Karnym. Z kolei Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 41 ust. 1 gwarantuje każdemu obywatelowi nietykalność i wolność osobistą, a art. 47 gwarantuje wolność do podejmowania decyzji związanych ze swoim życiem osobistym. Również wyroki sądów potwierdzają ważność zgody pacjenta na przeprowadzenie zabiegu, jak chociażby wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2007 r., w którym stwierdza się, że w procesie leczenia wola pacjenta wyznacza zakres i warunki ingerencji medycznej.

• Uwarunkowania, na mocy których zgoda na przeprowadzenie czynności medycznych staje się prawnie wiążąca, są trzy: pacjent musi wyrazić zgodę w formie przewidzianej dla danej procedury medycznej, osoba wyrażająca zgodę musi być do tej czynności uprawniona i musi podjąć decyzję świadomie i swobodnie w oparciu o pełne rozeznanie istniejących okoliczności. Warunek pierwszy oznacza, że jeśli dla danej procedury medycznej wymagana jest zgoda w formie pisemnej, to w takiej formie należy ją uzyskać od pacjenta. Pisemna forma zgody stanowi również zabezpieczenie dowodowe dla lekarza w sytuacji, kiedy zaistniałaby konieczność udokumentowania okoliczności w sprawie spornej rozgrywającej się przed sądem. Warunek drugi oznacza, że zgodę może wyrazić jedynie pacjent zdolny do przyjęcia informacji przekazywanych mu przez lekarza lub też uprawniony opiekun osoby małoletniej czy ubezwłasnowolnionej. Prawa pacjentów do informacji i obowiązek jej jasnego oraz pełnego przekazania przez lekarza związane są z warunkiem trzecim. Na lekarzu spoczywa tu odpowiedzialność przekazania wszystkich informacji potrzebnych pacjentowi do zrozumienia aspektów procedury medycznej, która będzie przeprowadzana. W razie niedopełnienia obowiązku udzielenia informacji przez lekarza, zabieg może być uznany za przeprowadzony bezprawnie.

Źródło: „Dental Tribune”