Ponieważ leczenie ortodontyczne może prowadzić do powstania chorób przyzębia (szczególnie jeśli stany zapalne w tym obszarze istnieją już przed rozpoczęciem prostowania zębów czy terapii wady zgryzu), ortodonta powinien umieć wytypować pacjentów, którym może zaoferować leczenie od razu, oraz pacjentów, których należy najpierw skierować na konsultację do periodontologa.

Z tego powodu podstawową kompetencją wszystkich ortodontów powinna być umiejętność rozpoznawania ośmiu objawów zapalenia przyzębia, takich jak: krwawienia z dziąseł, ból i wrażliwość, ropnie, recesje dziąseł, ruchomość zębów, wtórne migracje, wbijanie się pokarmu pod dziąsła, nieświeży oddech.
Ponadto ortodonci powinni znać sześć czynników ryzyka zapalenia przyzębia: rodzinną historię zapalenia przyzębia, negatywną reakcję na stres psychiczny, palenie tytoniu, podatność na infekcje, stopień oporności na próchnicę oraz ostre martwicze wrzodziejące zapalenie dziąseł w wywiadzie.

Jeśli którykolwiek z wymienionych elementów został stwierdzony, pacjent powinien trafić na konsultację do periodontologa przed podjęciem jakichkolwiek czynności związanych z leczeniem wady zgryzu. Zdrowe przyzębie jest bowiem warunkiem koniecznym do zakończonego sukcesem leczenia ortodontycznego.