Próchnica ostra, zwana także wilgotną, występuje zwykle u osób młodych, u których szerokie kanaliki zębiny usposabiają do szybkiego postępu choroby. Sprzyjają temu brak higieny jamy ustnej, nadmierna i częsta podaż węglowodanów oraz zmniejszenie wydzielanej śliny, która odgrywa główną rolę w procesie zapobiegania próchnicy, gdyż przyspiesza usuwanie resztek pokarmowych z powierzchni zębów.

W stadium z wystąpieniem ubytku najbardziej powierzchowna warstwa zębiny próchnicowej – ta, na której zachodzą procesy destrukcji i rozpadu – ma barwę od żółtawej do jasnobrązowej. Konsystencja tkanki jest miękka oraz mazista.

Kiedyś podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym pacjent z próchnicą ostrą odczuwał znaczną bolesność podczas mechanicznego opracowania ubytku. Odczuwanie bólu było spowodowane tym, że szybki przebieg choroby – charakterystyczny dla próchnicy ostrej – uniemożliwił naturalne odłożenie się specjalnej warstwy zębiny sklerotycznej. Zębina taka blokuje kanaliki, co obniża w znacznej mierze przenoszenie bodźców fizycznych i chemicznych do miazgi – w rezultacie zmniejszają się dolegliwości bólowe podczas opracowania ubytku. Obecnie stomatolodzy dysponują dobrymi i bezpiecznymi środkami znieczulającymi, dzięki którym mechaniczne opracowanie ubytku nie jest bolesne.