Pisaliśmy już o tym, jak organa podatkowe postrzegają możliwość zwolnienia od podatku VAT techników dentystycznych, w sytuacji, gdy założyli oni spółkę cywilną. „Monitoring Podatkowy” zamieścił interesujący komentarz odnośnie interpretacji podatkowej Dyrektora IS w Warszawie z 16.10.2008 r.

Problematyka traktowania spółki cywilnej jako podatnika VAT wzbudza wiele kontrowersji. W świetle ustaw o podatku VAT z 1993 r. oraz z 2004 r. spółki cywilne są traktowane jak podatnicy VAT, ponieważ takie stanowisko przyjęło się w obrocie towarami i usługami i nie było kwestionowane przez organa podatkowe. Ku takiemu traktowaniu spółek cywilnych skłania nawet orzecznictwo sądowe. Sądy i urzędy podatkowe twierdzą, że traktowanie spółki cywilnej jako podatnika VAT wynika z przepisów ustawy o VAT, gdzie w art. 15 ust. 1 zapisano, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na jej cel lub rezultat. Spółka cywilna uznawana jest za jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, która samodzielnie wykonuje działalność gospodarczą. I tu pojawiają się wątpliwości odnośnie tego, czy:

• spółka cywilna jest jakąkolwiek jednostką;

• spółka cywilna może wykonywać działalność gospodarczą.

Z racji tego, że przy zakładaniu spółki wspólnicy deklarują na piśmie dążenie do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony (w szczególności przez wniesienie wkładów), więc spółka jest jedynie umową wspólnego działania i nie nabywa automatycznie osobowości prawnej, nie może działać we własnym imieniu lecz jedynie w imieniu wspólników. Spółka nie posiada też własnego majątku, a jedynie wkłady wniesione przez wspólników - mówią o tym art. 863 i 875 KC. Jak zauważają autorzy tekstu z „Monitoringu

Podatkowego”: „ [W polskich przepisach – przyp. red.] Brak natomiast jakiejkolwiek wzmianki o „majątku spółki", między wspólnikami istnieje bowiem szczególny rodzaj majątkowej wspólności prawnej - wspólność łączna (tzw. do niepodzielnej ręki)”.

W świetle obowiązującego prawa spółka nie może być uznana za jednostkę posiadającą osobowość prawną, a jedynie może być uważana za formę zobowiązaniową między wspólnikami – żaden przepis nie przyznaje spółce cywilnej osobowości prawnej. Nie można jej uznać za odrębny od wspólników podmiot obrotu gospodarczego Jednak od wprowadzenia w życie ustawy o działalności gospodarczej w 1998 r. utarło się podmiotowe traktowanie spółki cywilnej. Natomiast żadna ustawa ani Kodeks Cywilny nie przyznają spółce cywilnej zdolności prawnej, więc spółka taka nie może być traktowana jako przedsiębiorca i nie może – co logiczne - prowadzić działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza może za to być prowadzona przez wspólników spółki. Autorzy artykułu przypominają: „ (...)art. 4 ust. 1 Ustawy o Swobodzie Działalności Gospodarczej przewiduje bowiem, że przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ustęp 2 tego artykułu stwierdza natomiast wprost, że za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej”.

Uregulowania prawa Wspólnotowego odnośnie podatku VAT nie rozstrzygają jednoznacznie, czy spółka cywilna może być uznana za płatnika podatku VAT – wszystko zależy od konstrukcji definicji spółki cywilnej i przyznanych jej uprawnień w konkretnym kraju europejskim. Jak czytamy w artykule: „Zgodnie z art. 9 ust. 1 dyrektywy, podatnikiem jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultaty takiej działalności”.

W naszym jednak prawie spółka cywilna nie podlega upodmiotowieniu.

Źródło: „Monitoring Podatkowy”