Dzięki badaniom przesiewowym, które realizowane są także w gabinecie stomatologicznym, możliwe jest wczesne wykrycie nowotworów jamy ustnej bądź stanów przednowotworowych. W niektórych krajach badania takie są już obowiązkowe. Obecnie jest to podstawowy element profilaktyki onkologicznej, ponieważ umożliwia wykrycie we wczesnym stadium zmian niebezpiecznych, które można skutecznie na tym etapie rozwoju leczyć. W przypadku nowotworów jamy ustnej może oznaczać to uratowanie życia.

Dentysta podczas wizyty – niezależnie od jej powodu – dokonuje oględzin całej jamy ustnej. Jest to badanie wzrokowe, które może być również połączone z dotykowym. W sytuacji, kiedy zauważone zostaną zmiany takie, jak erytroplakia, liszaj płaski, leukoplakia, owrzodzenia, zmiany zabarwienia bądź inne wykwity, które nie poddają się intensywnemu leczeniu w ciągu kilku dni, może zostać zalecona pogłębiona diagnostyka, włącznie z wykonaniem biopsji. Wskazaniem do biopsji może być również wykrycie podejrzanych zmian w sytuacji, kiedy zostaną one zaobserwowane w badaniu obrazowym.