Nowotwory głowy i szyi stanowią grupę schorzeń o zwiększającej się częstości występowania. Najczęstsze w tej grupie są raki płaskonabłonkowe głowy i szyi. Określane są skrótem HNSCC – z ang. head and neck squamous cell carcinoma. To nowotwory złośliwe, oporne na leczenie, w których rokowanie jest złe przy zbyt późnym wykryciu. Stanowią aż 90 proc. wszystkich raków głowy i szyi. W naszym kraju wykrywa się je najczęściej w krtani i jamie ustnej, gdzie atakują język, migdałki, a także gardło.

Rocznie wykrywa się te nowotwory u ok. 500 tys. osób na całym świecie. Prawie połowa chorych umiera, gdyż HNSCC został zbyt późno zdiagnozowany lub jego komórki okazały się oporne na leczenie.

Osoby najczęściej narażone na rozwój raków nabłonkowych głowy i szyi mają ponad 45 lat, przy czym choruje pięciokrotnie więcej mężczyzn niż kobiet. Zanim rozwinie się rak, na błonach śluzowych pojawia się leukoplakia, czyli nieregularna, biała plama. HNSCC najbardziej zróżnicowane powstają najczęściej w obrębie ust, jamy ustnej, twardego i miękkiego podniebienia, nasady języka i krtani. Dno jamy ustnej atakują najczęściej nowotwory złośliwe o średnim stopniu zróżnicowania.

Jedną z najgroźniejszych cech nowotworów złośliwych głowy i szyi jest podniesienie ryzyka rozwoju innego nowotworu w obrębie dróg oddechowych. Dzieje się tak u co piątego chorego na HNSCC. Jeśli rozwinie się drugi nowotwór, szanse na przeżycie maleją. Nowotwory te dają przerzuty najczęściej do pobliskich węzłów chłonnych.

Leczenie płaskonabłonkowych zmian nowotworowych jest trudne, gdyż aż 70 proc. z nich bardzo opornie reaguje na radioterapię. Wymusza to stosowanie wyższych dawek promieniowania. Chemioterapia bywa w wielu przypadkach mało skuteczna.

Z uwagi na skalę zachorowalności na HNSCC oraz problemy, jakie mogą pojawić się podczas leczenia, wskazane jest stawianie na profilaktykę. Trzeba też obserwować organizm i w razie wystąpienia niepokojących zmian w jamie ustnej lub w okolicach czerwieni wargowej niezwłocznie skontaktować się z dentystą.