W wyniku nowej ustawy o lekarzu sądowym w najbliższym czasie zaczną obowiązywać nowe zasady usprawiedliwiania niestawiennictwa z powodu choroby, na wezwanie lub zawiadomienie sądu lub organu prowadzącego postępowanie karne, w postępowaniu prowadzonym na podstawie Kodeks postępowania cywilnego oraz Kodeksu postępowania karnego stron, ich przedstawicieli ustawowych, pełnomocników, świadków, oskarżonych, obrońców i innych uczestników postępowania. Nowe przepisy nie maja zastosowania do osób pozbawionych wolności, których usprawiedliwianie niestawiennictwa z powodu choroby regulują odrębne przepisy.

Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz.849), określa warunki oraz tryb nabywania i utraty prawa do wykonywania czynności lekarza sądowego, zasady wykonywania czynności lekarza sądowego, zasady finansowania czynności lekarza sądowego. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2008 r., lecz zasady wyboru lekarzy sądowych oraz wchodzą w życie z dniem 1 sierpnia 2007 r.

Lekarzem sądowym jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego. Lekarz ten wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego uczestników postępowania z powodu choroby, na obszarze właściwości danego sądu okręgowego. To Prezes sądu okręgowego określa liczbę lekarzy sądowych dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego, mając na uwadze zapewnienie na tym obszarze dostępu do lekarza sądowego.

Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który ma prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie był karany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, ma nieposzlakowaną opinię, uzyskał rekomendację okręgowej rady lekarskiej,  ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia. Nie może to być lekarz, wobec którego jest prowadzone postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, związane z niedostatecznym przygotowaniem zawodowym, bądź  w przedmiocie niezdolności do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia.

Lekarz sądowy wystawia zaświadczenie po uprzednim osobistym zbadaniu uczestnika postępowania i po zapoznaniu się z dostępną dokumentacją medyczną. Jeżeli stan zdrowia uczestnika postępowania uniemożliwia stawienie się na badanie, lekarz sądowy przeprowadza badanie i wydaje zaświadczenie w miejscu pobytu tej osoby. Uczestnik postępowania jest obowiązany przedstawić lekarzowi sądowemu posiadaną dokumentację medyczną z przebiegu swojego leczenia. Zakłady opieki zdrowotnej oraz lekarze udzielający świadczeń zdrowotnych są obowiązani niezwłocznie, na żądanie lekarza sądowego, udostępnić mu dokumentację medyczną z przebiegu leczenia osoby ubiegającej się o zaświadczenie.

Lekarz sądowy prowadzi rejestr wystawionych zaświadczeń, który ma obowiązek udostępnić rejestr na żądanie prezesa sądu okręgowego, sądu lub prokuratora. Rejestr jest przechowywany we właściwym sądzie okręgowym przez 15 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło przekazanie.

Lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie. W przypadku konieczności dojazdu do miejsca pobytu uczestnika postępowania lekarzowi sądowemu przysługuje zwrot kosztów dojazdu