„Wpisuję nazwisko lekarza w wyszukiwarkę na odpowiedniej stronie internetowej i widzę, czy otrzymał pieniądze od danej firmy. Dostęp do tego typu informacji w USA nie jest trudny. Z różnych źródeł można się dowiedzieć o związkach przemysłu farmaceutycznego z medykami. W Polsce praktycznie takich źródeł nie ma. Czy są jakieś szanse, że ta sytuacja się poprawi?” – czytamy w „Najwyższy Czas!” w wydaniu z dn. 6.04.2016 r. W Polsce przejrzystość kontaktów na linii lekarz/dentysta – firma farmaceutyczna to jeszcze społeczne tabu i jedna z tych spraw, które potrafią negatywnie rzutować na wizerunek środowiska medycznego tworzony w oczach pacjentów. Ci drudzy czasem podejrzliwie patrzą na to, co lekarz wypisuje na recepcie i czy przypadkiem leki, za które przyjdzie w aptece zapłacić krocie, nie zostały przepisane tylko dlatego, że medyk uczestniczył niedawno w prezentacji medykamentów zorganizowanej przez ich wytwórców w luksusowym ośrodku konferencyjno-wypoczynkowym.

W Ameryce obowiązek zbierania i upowszechniania informacji o firmach i relacjach finansowych pomiędzy lekarzami a szpitalami nakłada The Affordable Care Act, czyli tzw. Obamacare – ustawa reformująca system zdrowotny. W Polsce czegoś takiego nie ma. Amerykańska baza danych zawiera obecnie informacje od 1444 firm i obejmuje 607 tys. lekarzy. Podobna baza funkcjonuje również w Holandii.

Istnienie takich baz to dla pacjenta informacja o tym, czy jego dentysta lub lekarz to jeszcze dentysta lub lekarz czy już lobbysta. Bo jeśli to drugie, to podstawowy cel medycyny, jakim jest ratowanie zdrowia i życia może zostać podporządkowany chęci czerpania korzyści majątkowych lub może dojść do podejrzenia o tego typu działanie. „Jeśli dany lekarz chce być wolny od podejrzeń, nie powinien w ogóle przyjmować korzyści finansowych od firm lub być w stanie obronić swój udział we współpracy z sektorem farmaceutycznym. Do tego potrzebne są jednak jawne informacje. Czasem stają się one jawne dopiero na skutek działań odpowiednich służb” – podaje „Najwyższy Czas!”.

W USA poza The Affordable Care Act prześwietlić lekarza i jego związki z przemysłem farmaceutycznym można także na mocy ustawy o zagranicznych praktykach korupcyjnych (The Foreign Corrupt Practices Act) pozwala amerykańskiemu Departamentowi Sprawiedliwości oraz Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (Securities and Exchange Commission – SEC) na prześledzenie, czy firmy (również zagraniczne) składały oferty finansowe urzędnikom państwowym, a nawet kandydatom na urząd, w celu osiągnięcia korzyści biznesowych. Trzeba tu zaznaczyć, że w amerykańskim ustawodawstwie urzędnikami są także lekarze i dentyści. Poza tym listy płatności przekazanych lekarzom mogą ujawniać także sami producenci leków. „Jak wyjaśnił mi kiedyś jeden z rzeczników firmy farmaceutycznej (zresztą amerykańskiego przedstawicielstwa w Polsce), w USA ujawnianie płatności zostało narzucone przez Senat. Niestety wygląda na to, że samoregulacje tutaj nie pomagają i sektor ten działałby w jak największej tajemnicy, gdyby nie został przymuszony odgórnie” – pisze autor artykułu.

Istnieją też inne źródła danych o powiązaniach między środowiskiem lekarskim a farmaceutycznym – to przygotowana przez Uniwersytet Kalifornia San Francisco elektroniczna baza dokumentów dotyczących firm farmaceutycznych i ich praktyk marketingowych. Znajduje się w niej również wątek polski.

W sprawę zwiększania zaufania do środowiska medycznego zaangażowała się też amerykańska organizacja studencka American Medical Students Association, która w 2007 roku stworzyła ranking szkół medycznych pod względem konfliktów interesu. Inicjatorom akcji zależy, aby środowiska akademickie i szkoły medyczne wyszły z inicjatywą ustalenia nowych, wysokich standardów w tej kwestii relacji medyków z producentami leków, aby dzięki temu zaufanie pacjentów do lekarzy i dentystów w tej materii przestało być podkopywane przez utajnienie powiązań.

Co robi się w tym kierunku w Polsce? Na razie niewiele, ale zawsze to już coś. W 2016 roku innowacyjne firmy farmaceutyczne w Polsce i Europie po raz pierwszy mają opublikować raporty na temat przedmiotu i wartości świadczeń przekazywanych organizacjom ochrony zdrowia i przedstawicielom zawodów medycznych.

Źródło: „Najwyższy Czas!”