Mleko i jego przetwory uznawane są za produkty żywnościowe, które bardzo korzystnie wpływają na zdrowie jamy ustnej. Mają one nie tylko niski potencjał próchnicotwórczy, ale uznawane są za produkty kariostatyczne, czyli takie, które chronią przed rozwojem próchnicy.

Istnieje kilka grup związków w mleku, które chronią zdrowie jamy ustnej. Są to:

• białka: immunoglobuliny, laktoferyna, transferyna;

• czynniki wzrostu;

• enzymy i hormony.

W mleku znajduje się cukier mleczny czyli laktoza, ale samo mleko nie powoduje próchnicy z powodu ochronnych składników które w nim się znajdują. Udowodniono, że mleko i jego przetwory hamują przyczepianie się bakterii próchnicotwórczych Streptococcus mutans do powierzchni szkliwa. Hamują też aktywność bakteryjnych enzymów. Z kolei zawarte we frakcji serwatkowej peptydy stanowią ochronę przed demineralizacją zębów.

Uczestnicy pewnego eksperymentu płukali jamę ustną mlekiem i kappa kazeiną. Mieli oni dużo mniejsze współczynniki osadzenia się bakterii na powierzchni szkliwa. Mleko chroni zatem i przed demineralizają, i przed tworzeniem biofilmu.

Wykazano też, że aby znajdujący się w mleku cukier laktoza mógł być strawiony przez bakterie jamy ustnej, muszą one mieć do tego predyspozycje. Jeśli ich brakuje, fermentacja laktozy jest dużo wolniejsza niż sacharozy

Kolejną zaletą mleka i jego przetworów jest ochronny wpływ na zęby dzięki wysokiej zawartości wapnia i fosforanów.

Oczywiście jeżeli mleko lub jego przetwory będą słodzone cukrem, ochronna rola przed bakteriami próchnicy się zmieni. Wykazano, że dzieci, które spożywają słodzone mleka, mają o ok. 20% wyższe ryzyko próchnicy.

Z mlek smakowych nie trzeba rezygnować. Trzeba tylko poświęcić więcej czasu na przywrócenie właściwego pH w jamie ustnej po konsumpcji.