Na nieoczyszczonych zębach i elementach miękkich jamy ustnej osadza się nalot złożony z bakterii. Biofilm to niezwykle skomplikowana, trójwymiarowa struktura złożona z mikroorganizmów zanurzonych w lepkiej substancji zwanej macierzą. Może powstawać praktycznie na każdym podłożu, w tym na różnych powierzchniach struktur budujących ludzkie ciało, na implantach, protezach, tworzywach sztucznych, ceramice, metalu. Biofilm mogą tworzyć bakterie, grzyby, drożdże i pierwotniaki.

Tworzenie biofilmu zaczyna się zawsze od przyczepienia się wolnożyjącego drobnoustroju do podłoża. Zaraz potem mikroorganizm zaczyna wędrówkę po podłożu – czyniąc to tak długo, aż napotka inny drobnoustrój. Wespół tworzą kolonię. Wtedy też dochodzi do integracji bakterii z podłożem. Przechodzenie drobnoustroju z formy wolnożyjącej w prowadzącą osiadły tryb życia wiąże się ze zmianami w uruchamianiu i wyłączaniu określonych genów, nabywaniu nowych właściwości oraz odrzucaniu tego, co już niepotrzebne, np. rzęsek, wici. Kolejne warstwy biofilmu powstają na bazie warstwy pierwszej.

Ze względu na swoją skomplikowaną budowę i wyjątkowe właściwości fizyko-chemiczne biofilm może stanowić poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia organizmu. Dzieje się tak, ponieważ drobnoustroje znajdujące się w wewnętrznych warstwach biofilmu - ściśle upakowane, otoczone ze wszystkich stron lepką substancją macierzy – są trudno dostępne dla antybiotyków i innych czynników niszczących patogeny. Drobnoustroje te mają również zwolniony metabolizm - znajdują się w stanie życia utajonego. Większość lekarstw stosowanych w likwidacji drobnoustrojów działa zaś na formy aktywne metabolicznie.

Niszczenie biofilmu jest utrudnione również z powodu wewnętrznej komunikacji pomiędzy poszczególnymi drobnoustrojami tworzącymi biofilm. Dowiedziono, że mikroorganizmy wydzielają substancje o charakterze informacyjnym, alarmowym i mobilizującym odporność komórek bakteryjnych. Komunikacja w biofilmie istnieje na zadziwiającym poziomie: informacje wymieniają nawet mikroorganizmy należące do różnych gatunków.

Ze względu na to, że drobnoustroje zasiedlające wnętrze biofilmu mogą przeżywać traktowanie antybiotykami, a co więcej: mogą nabywać oporności na zastosowany lek, biofilm może stanowić rezerwuar groźnych dla zdrowia a nawet i życia bakterii. Jedynym sposobem na wyeliminowanie potencjalnego niebezpieczeństwa czającego się w biofilmie osadzonym na uzębieniu, języku, policzkach jest systematyczne czyszczenie jamy ustnej. Właściwa, konsekwentna higiena jamy ustnej jest najlepszym sposobem na zachowanie zdrowia zębów i całego organizmu. Jeśli jest inaczej, nietrudno o zakażenie ustroju i rozwój chorób jamy ustnej - źródłem mikroorganizmów będzie biofilm osadzony na niemytych zębach.

Źródło: „Nowa Stomatologia”