Autorzy: Grażyna Grzesiak-Janas, Andrzej Siciarz,

               Jolanta Białkowska-Głowacka, Anna Janas

Praca recenzowana

Z Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 6 Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: prof. dr hab. n. med. Grażyna Grzesiak-Janas

Streszczenie

Nowotwory złośliwe jamy ustnej zajmują 8. miejsce pod względem częstości występowania w populacji polskiej i stanowią poważny problem epidemiologiczny i terapeutyczny (1, 2). Różnorodność tkanek w obrębie jamy ustnej jest przyczyną trudności diagnostycznych, co dotyczy zarówno lekarza praktyka, jak i histopatologa. Utrudnia to wczesne wykrycie złośliwych procesów nowotworowych (3). Dlatego tak istotne jest wnikliwe badanie jamy ustnej podczas rutynowego leczenia stomatologicznego. Ta ważna rola lekarza stomatologa we wczesnym wykrywaniu procesów nowotworowych przebiegających w jamie ustnej ma wpływ na prawidłowe postawienie rozpoznania i późniejsze leczenie, które może się zakończyć pełnym wyzdrowieniem, a także w niektórych przypadkach oszczędzić choremu okaleczających, kosztownych zabiegów i rehabilitacji (1, 4).

Celem pracy jest zwrócenie uwagi na wzrastającą liczbę pacjentów ze zmianami nowotworowymi w obrębie jamy ustnej z jednoczesną retrospektywną oceną skuteczności przeprowadzonego leczenia.

Materiał badań

Do Zakładu Chirurgii Stomatologicznej w Łodzi w latach 1998-2005 zostało skierowanych 71 pacjentów z prywatnych gabinetów stomatologicznych oraz publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnych z Łodzi i okolic. Chorych kierowano celem konsultacji z powodu guzów zlokalizowanych w obrębie jamy ustnej. Leczeniem objęto 17 kobiet i 54 mężczyzn w wieku 32-68 lat (tab. I).

W wywiadzie uwzględniano wiek chorych, zawód, czas, jaki upłynął od wystąpienia zmiany, charakter dolegliwości, dotychczasowe leczenie oraz wywiad rodzinny, ze szczególnym uwzględnieniem występowania nowotworów. Pytano także o współistniejące choroby oraz skargi pacjentów na funkcjonowanie innych narządów.

W badaniu zewnątrzustnym zwracano uwagę na powłoki zewnętrzne, ujścia nerwu V, stan węzłów chłonnych w najbliższej okolicy: podbródkowych, podżuchwowych oraz szyjnych. U większości 56 pacjentów były one twarde, powiększone, bolesne przy badaniu palpacyjnym.

W badaniu wewnątrzustnym ustalono umiejscowienie i rozległość zmian nowotworowych, szybkość wzrostu, występujące dolegliwości bólowe, stan uzębienia, jak też zmian znajdujących się w miejscu podejrzewanym o wzrost nowotworu.

W 38 przypadkach guz, który pojawił się po 2 miesiącach od przybycia chorych do naszego szpitala, obejmował część zębodołową żuchwy w odcinku przednim, (ryc. 1), u 2 pacjentów zaś dotyczył wyrostka zębodołowego szczęki po stronie lewej i prawej. W 1 przypadku guz, który pacjentka zauważyła przed około 2 miesiącami, był zlokalizowany w dnie jamy ustnej (tab. II). Chora była leczona przez jeden miesiąc laseroterapią dawką 12 J/cm2 w prywatnym gabinecie stomatologicznym. Ze względu na brak poprawy oraz występujące dolegliwości bólowe i powiększający się guz z naciekaniem tkanek otaczających skierowano ją do naszego Zakładu.

U pozostałych 30 pacjentów wystąpiło rozchwianie zębów i lekarze stomatolodzy zaplanowali ich usunięcie (ryc. 2). Na podstawie badań u 70 pacjentów stwierdzono szybki wzrost guza po wykonanych ekstrakcjach zębów.

Rozpoznanie u tych chorych uzyskano, pobierając wycinek do badania histopatologicznego (ryc. 3). Otrzymane wyniki badań histopatologicznych: ca planoepitheliale potwierdziły wstępne rozpoznanie nowotworu. Dalsze leczenie kontynuowano w innych ośrodkach.