Trwa od około 6. do 30. miesiąca życia dziecka. W tym czasie wyrzynają się zęby mleczne. Zwykle jako pierwszy pojawia się przyśrodkowy siekacz dolny. Potem: przyśrodkowe siekacze górne, boczne siekacze górne, boczne siekacze dolne, pierwsze trzonowce, kły, drugie trzonowce.

Tabela 1. Czas, w którym wyrzynają się poszczególne zęby mleczne.

SZCZĘKA	WIEK DZIECKA
przyśrodkowe siekacze	8.–10. miesiąc
boczne siekacze	8.–10. miesiąc
kły	16.–20. miesiąc
pierwszy trzonowce	15.–21. miesiąc
drugie trzonowce	20.–24. miesiąc
ŻUCHWA
przyśrodkowe siekacze	6.–9. miesiąc
boczne siekacze	15.–21. miesiąc
kły	15.–21. miesiąc
pierwsze trzonowce	15.–21. miesiąc
drugie trzonowce	20.–24. miesiąc

Czas pojawiania się kolejnych zębów może odbiegać od podanej normy. Niektóre dzieci zaczynają ząbkować dopiero około 12. miesiąca życia – nie jest to powód do niepokoju.

Przyczyną opóźnionego ząbkowania może być:

• waga i długość ciała dziecka po urodzeniu większa od normalnej,

• karmienie piersią dłuższe niż zalecane,

• dobre warunki socjalne.

Bardziej niepokojące jest zbyt wczesne rozpoczęcie wyrzynania się zębów, gdyż wówczas są one słabiej zmineralizowane, a więc bardziej podatne na choroby.

W okresie pierwszego ząbkowania pojawia się pierwsze fizjologiczne podniesienie zwarcia. Jest to brak kontaktu bezzębnych części szczęk, który pojawia się wraz z wyrznięciem się pierwszych trzonowców. Około 4. roku życia powstają luki fizjologiczne między zębami, które tworzą miejsce dla wyrzynających się siekaczy stałych. Wtedy też rozpoczyna się resorpcja korzeni zębów mlecznych – pod wpływem nacisku zębów stałych korzenie zębów mlecznych zaczynają zanikać.

Wpływ na ząbkowanie mają czynniki genetyczne, a także odporność dziecka, choroby i odżywianie.

Wyrzynanie się zębów może powodować u dziecka:

• stany zapalne,

• nadmierne wydzielanie śliny,

• ból, zaczerwienie, obrzęk lub swędzenie dziąseł,

• gorączkę,

• kaszel powodowany nadmiarem śliny,

• niepokój, marudzenie,

• zaburzenia snu,

• brak apetytu,

• biegunki, wymioty,

• wysypki na skórze.

Jeśli te objawy występują w dużym natężeniu (np. temperatura przekracza 38°C), należy udać się do lekarza: stomatologa lub pediatry.

Co robić, aby ząbkowanie było mniej bolesne dla dziecka?

• Dać dziecku specjalny gryzaczek (najlepiej wypełniony wodą i schłodzony), którym będzie ono pocierało dziąsła i tym samym łagodziło swędzenie. Może to również być inny twardy, lecz bezpieczny przedmiot lub pokarm, np. skórka od chleba, marchewka.

• Przemywać dziąsła naparem z rumianku – należy owinąć palec gazikiem, zamoczyć go w naparze, a następnie pocierać dziąsła dziecka.

• Masować dziąsła palcem lub specjalną szczoteczką.

• Smarować dziąsła specjalnymi maściami, żelami lub preparatami znieczulającymi.

Co jeszcze rodzice powinni robić, gdy ich dziecko ząbkuje?

• Uważać, aby przedmioty, które dziecko bierze do ust były bezpieczne i czyste, gdyż bakterie na nich się znajdujące mogą doprowadzić do stanu zapalnego jamy ustnej.

• Często wycierać buzię dziecka, gdyż nadmierne ślinienie może powodować podrażnienie skóry. Gdy skóra jest już podrażniona należy ją silnie natłuszczać kremem.

• Podawać raczej chłodne płyny, ale o temperaturze powyżej 0°C.

• Jeśli dziecko nie chce jeść, to rodzice powinni podawać mu pokarmy o papkowatej konsystencji, a także serki, jogurty – najlepiej schłodzone.

• Jeśli dziecko ma kłopoty ze snem, to podawać mu herbatkę z melisy lub paracetamol.